Ẩn sau những cánh rừng nguyên sinh hàng trăm năm tuổi, bên những vách núi sừng sững, làng dệt Lùng Tám thu hút du khách bởi những nếp nhà rường, phong tục tập quán độc đáo và người dân thân thiện. Không chỉ nổi tiếng với làng nghề dệt chiếu lâu đời, Lùng Tám còn là nơi có phong cảnh đẹp hữu tình, rất thích hợp cho những chuyến du ngoạn.
Giới thiệu làng dệt Lùng Tám
Làng dệt Lùng Tám thuộc xã Lùng Tám, huyện Quản Bạ (tỉnh Hà Giang). Là làng nghề nổi tiếng nhất Tây Bắc. Ngôi làng này được hình thành từ năm 2001 khi mô hình hợp tác xã ra đời, ban đầu chỉ có 10 người dân sinh sống, đến nay đã có hơn 100 người. Đất Lùng Tám được bắc qua bởi dòng sông Mi, bao quanh là những đỉnh núi đá mù sương. Vì vậy, không chỉ nổi tiếng với làng nghề dệt chiếu lâu đời, Lùng Tám còn là nơi có phong cảnh đẹp hữu tình, rất thích hợp cho những chuyến du ngoạn ngày Tết. Nơi đây là nơi cư trú của đồng bào dân tộc H’Mông nổi tiếng với nghề dệt lanh, nhuộm chàm, vẽ sáp ong, tạo nên những sản phẩm thổ cẩm độc đáo không chỉ phục vụ trong nước mà còn vươn ra thế giới.
Theo người dân địa phương, nghề dệt lanh đã có từ lâu đời, được truyền từ đời này sang đời khác. Với nghề dệt vải lanh, người H’Mông không chỉ có thêm một nguồn thu nhập khác ngoài nông nghiệp và chăn nuôi, mà còn là một phương thức để bảo tồn và phát huy các giá trị bản sắc, bản sắc văn hóa của tộc mình. Đến với Hà Giang, du khách có thể dừng chân tại Làng Lùng Tám để tìm hiểu thêm về làng nghề thủ công mỹ nghệ này và hơn hết là được tự tay vẽ tranh trên vải lanh hay mua những món đồ dệt bằng vải lanh tinh xảo.
>> Khám phá tour: HÀ GIANG - ĐỒNG VĂN - MÃ PÌ LÈNG - CAO BẰNG - MÈO VẠC THÁC BẢN GIỐC - LẠNG SƠN
Cách đi lại quanh làng dệt Lùng Tám
Để đến làng nghề thủ công mỹ nghệ này, đầu tiên bạn hãy xuất phát từ trung tâm Hà Giang, đi khoảng 50km để đến với Núi Đôi Quản Bạ. Tiếp tục xuống đèo để qua thị trấn Tam Sơn, tiếp tục đến cây xăng Tam Sơn đi thêm vài km nữa là đến Cửa Tây Áo. Đến khúc cua thứ bảy, bạn rẽ phải vào một con đường nhỏ sẽ đến thôn Lùng Tám.
Những trải nghiệm thú vị tại làng dệt Lùng Tám
Đến với thôn Lùng Tám, bạn sẽ bước vào một không gian đậm nét truyền thống bản địa của các dân tộc vùng cao. Mái tranh vách gỗ, nền đất xi măng mộc mạc, giản dị nhưng chứa đựng những sản phẩm độc đáo có giá trị vật chất và tinh thần.
Chiêm ngưỡng những tiểu cảnh hoàn toàn "thủ công" tinh xảo
Tại đây bạn sẽ được gặp những người bà, người mẹ, người chị trong trang phục truyền thống của dân tộc và khéo léo thực hiện các công đoạn của quy trình dệt lanh. Một tấm vải lanh thổ cẩm khi hoàn thiện không hề đơn giản, phải trải qua nhiều khâu, nhiều công đoạn đòi hỏi sự tỉ mỉ, tập trung cao độ.
Nguyên liệu chính để dệt vải thổ cẩm là sợi lanh. Cây lanh được người dân địa phương trồng trong hoặc xung quanh làng và lựa chọn kỹ càng về giống. Sau khi ngâm, bạn tách thành những sợi mỏng nhỏ. Sợi lanh sau khi tách sẽ được luộc và hấp chín mềm. Quy trình nhuộm cũng khá đặc biệt. Hầu hết các loại màu được chọn lọc từ lá của các loại cây trồng trong rừng như củ nâu, chè vằng, ổi,… mà không có sự can thiệp của các loại hóa chất công nghiệp.
Công đoạn cuối cùng và quan trọng nhất là dệt lanh, công đoạn này đòi hỏi kỹ thuật cao và người có kinh nghiệm. Du khách sẽ được nhìn thấy những bàn tay thoăn thoắt với những mũi kim nhọn thêu những hình vuông, hình tam giác, con bướm… Từ dụng cụ dệt cho đến thuốc nhuộm, người Hmông đều làm thủ công hoàn toàn. Màu nhuộm lấy từ thiên nhiên, màu lấy từ gỗ, màu lấy từ lá cây, củ nâu, chè, ổi…
Trải nghiệm dệt vải
Đến với làng nghề này, bạn có cơ hội học hỏi hoặc có thể tự tay may vá, dệt vải với những người phụ nữ bản địa. Chứng kiến những mũi khâu và sự kiên nhẫn để dệt vải. Từng công đoạn đạt được là nhờ sự chăm chỉ, tỉ mỉ của người dân làng Lùng Tám.
Trước đây, vải lanh chủ yếu được dệt để may áo sơ mi và váy cho những dịp đặc biệt, nhưng hiện nay nó được sử dụng để sản xuất nhiều vật kỷ niệm độc đáo. Thông qua những tấm vải lanh đã hoàn thành, mọi người sẽ có cái nhìn bao quát và sâu sắc hơn về văn hóa và bản sắc dân tộc của người H'mông. Hiện nay, sản phẩm dệt lanh của làng nghề dệt lanh Lùng Tám được xuất khẩu ra nước ngoài, trở thành mặt hàng có giá trị kinh tế cao.
Ý nghĩa ẩn giấu của việc dệt vải lanh
Lý do người Hmong chọn dệt vải lanh thay vì vải bông vì họ tin rằng vải lanh bền hơn và bền hơn. Và theo quan niệm tâm linh, họ tin cây lanh chính là cầu nối giữa con người với thế giới bên kia. Người già tin rằng những sợi lanh chỉ đường cho người chết trở về với tổ tiên và đầu thai làm người. Phụ nữ Mông phải biết dệt lanh từ rất sớm. Nghề dệt vải lanh thể hiện sự cần cù, khéo léo - tiêu chí đánh giá phẩm hạnh của người phụ nữ. Thậm chí, kỹ năng dệt vải được người Mông coi trọng đến mức nó quyết định người con gái có phải là vợ vật chất hay không.
Một trong những nét đặc sắc làm nên thổ cẩm Lùng Tám là kiểu dáng độc đáo, mang nhiều tầng ý nghĩa. Các mẫu đều được làm bằng thêu tay, vải nhiều màu sắc và hoa văn sáp ong. Người H'Mông đã phát minh ra cách dùng sáp ong để vẽ lên vải trắng theo khối hình thoi hoặc khối vuông, đối xứng nhau giúp hoa văn trên vải bền màu hơn. Đây là một công đoạn khó, đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và sáng tạo của người thợ. Những hoa văn này khắc họa cuộc sống muôn màu của con người nơi đây, thể hiện sự hòa hợp của con người với đất trời và ước vọng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Trên đây là những thông tin về làng dệt lanh Lùng Tám – điểm đến không thể bỏ qua khi khám phá Hà Giang. Nếu bạn là người yêu thích truyền thống dân tộc, muốn tìm hiểu và khám phá những giá trị văn hóa đặc sắc thì không thể bỏ qua địa chỉ này nhé.
